โอเค วันนี้มาแชร์เรื่อง คำถามสำหรับเด็ก กันหน่อยครับ ไม่ใช่ว่าผมเป็นผู้เชี่ยวชาญอะไรนะ แต่เป็นประสบการณ์ตรงที่อยากจะเล่าสู่กันฟัง

คือเรื่องของเรื่องเนี่ย มันเริ่มจากที่ผมเห็นคนนู้นคนนี้พยายามจะหาคำถามเด็ดๆ ไปถามลูกหลานตัวเอง คิดว่ามันจะช่วยกระตุ้นความคิดสร้างสรรค์ ส่งเสริมพัฒนาการ อะไรทำนองนั้น ตอนแรกผมก็คิดนะ ว่าเออ มันจะไปยากอะไรวะ ก็แค่ถามๆ ไป เด็กมันก็ตอบตามประสาของมัน

แต่พอเอาเข้าจริงนะ… โห ไม่ง่ายเลยพี่น้อง

ผมลองทำดูครับ เริ่มจากไปเสิร์ชหาเลย “คำถามปลายเปิดสำหรับเด็ก” “คำถามฝึกสมองเด็กอนุบาล” อะไรพวกนี้ ได้มาเป็นลิสต์ยาวเหยียดเลยนะ ก็เลือกๆ อันที่คิดว่าเจ๋งๆ ดูฉลาดๆ หน่อย เตรียมไว้เลย กะว่าเดี๋ยวพอเจอหลาน หรือลูกเพื่อน จะยิงคำถามใส่ให้งงไปเลย

พอถึงเวลาจริง ผมก็เริ่มเลยครับ “ถ้าหนูมีพลังวิเศษได้หนึ่งอย่าง หนูอยากมีพลังอะไร เพราะอะไร?” เด็กมองหน้าผมแป๊บนึง แล้วก็ตอบว่า “อยากกินไอติม” … จบข่าวครับท่านผู้ชม ไอ้ที่เตรียมมาอย่างดี พลังวิเศษเอย เหตุผลเอย ไม่มีความหมายเลย ณ จุดนั้น

ผมก็ยังไม่ยอมแพ้นะ ลองเปลี่ยนคำถาม “ถ้าสัตว์ในโลกนี้พูดได้ หนูอยากคุยกับตัวอะไรมากที่สุด แล้วจะคุยเรื่องอะไร?” คำตอบที่ได้คือ “อยากคุยกับหมา ถามว่าทำไมชอบเลียไข่ตัวเอง” … ผมนี่ไปไม่เป็นเลยครับท่าน คือมันก็เป็นคำถามที่มาจากความสงสัยจริงๆ ของเด็กนั่นแหละ แต่มันไม่ใช่สิ่งที่ผมคาดหวังไว้เลยสักนิด

ทีนี้มันมีจุดเปลี่ยนครับ คือผมเลิกพยายามจะ “ยัดเยียด” คำถามที่ผมคิดว่ามัน “ดี” ให้เด็กละ แต่ผมเปลี่ยนมาเป็น “สังเกต” แล้วก็ “รอจังหวะ” แทน

มีอยู่วันนึง ผมเห็นหลานนั่งมองมดเดินเป็นแถว ผมก็ไม่ได้พูดอะไรนะ นั่งดูเป็นเพื่อนมันเฉยๆ สักพักมันก็หันมาถามผมเองเลย “น้ามดมันเดินตามกันไปทำไม มันไม่หลงเหรอ?”

นี่แหละครับ! คำถามที่มาจากความสงสัยของเขาเองจริงๆ

ผมก็เลยตอบไปตามที่ผมรู้บ้าง ไม่รู้บ้าง ชวนคุยต่อยอดไปเรื่อยๆ กลายเป็นว่าสนุกกว่าตอนที่ผมพยายามจะถามคำถามที่เตรียมมาเยอะเลย หลังจากนั้น ผมก็ใช้วิธีนี้ตลอด คือ:

• ใช้เวลาร่วมกับเด็ก: ไม่ใช่แค่ตัวอยู่ด้วยกัน แต่คือการทำกิจกรรมร่วมกันจริงๆ เล่นด้วยกัน อ่านหนังสือด้วยกัน หรือแม้แต่นั่งดูการ์ตูนด้วยกัน

• สังเกตสิ่งที่เขาสนใจ: เด็กแต่ละคนมีความสนใจไม่เหมือนกัน บางคนชอบไดโนเสาร์ บางคนชอบรถ บางคนชอบวาดรูป พอเรารู้ว่าเขาสนใจอะไร คำถามมันจะมาง่ายขึ้น

• รอให้เขาเป็นฝ่ายเริ่ม: บางทีการเงียบๆ แล้วปล่อยให้เขาเป็นคนชวนคุย หรือถามคำถามขึ้นมาก่อน มันได้ผลดีกว่าที่เราไปเริ่มก่อนอีกนะ

• ตอบสนองความสงสัยของเขาอย่างจริงจัง: ไม่ว่าคำถามมันจะดูไร้สาระในสายตาเราแค่ไหน แต่สำหรับเด็กมันคือเรื่องใหญ่ พยายามตอบอย่างใส่ใจ หรือถ้าไม่รู้ก็บอกว่าไม่รู้ แล้วชวนกันไปหาคำตอบ

• ไม่ตัดสินคำตอบ: ไม่มีคำตอบไหนผิดหรือถูกสำหรับเด็ก ปล่อยให้เขาได้แสดงความคิดเห็นอย่างอิสระ

พอผมเปลี่ยนวิธีคิดแบบนี้ปุ๊บ ไอ้เรื่อง “คำถามสำหรับเด็ก” มันก็ไม่ใช่อะไรที่ต้องไปเตรียมการอะไรมากมายเลย มันกลายเป็นส่วนหนึ่งของการพูดคุยในชีวิตประจำวันไปแล้วครับ มันอาจจะไม่ได้ดูเท่ห์เหมือนมีลิสต์คำถามเจ๋งๆ ไว้ในมือ แต่ผมว่ามัน “จริง” กว่ากันเยอะเลยนะ

สรุปคือ ประสบการณ์ของผมมันสอนว่า แทนที่จะไปโฟกัสกับการ “หาคำถาม” ให้เด็ก ลองเปลี่ยนมาเป็นการ “สร้างบรรยากาศ” ที่ทำให้เด็กกล้าที่จะถาม กล้าที่จะสงสัย แล้วคำถามดีๆ มันจะออกมาจากตัวเขาเองครับ อันนี้จากที่ลองทำมากับตัวเองเลยนะ เวิร์คกว่าเยอะ

ค้นหาคอร์สที่เหมาะกับคุณ